De polyvagaaltheorie en de transformerende ervaring van veiligheid

De polyvagaaltheorie – ontwikkeld door Stephen Porges – beschrijft hoe sociaal gedrag mogelijk is gemaakt bij de evolutie van zoogdieren, zoals wij mensen, door een specifieke anatomische ontwikkeling van ons zenuwstelsel. Porges’ inzichten zijn omarmd door therapeuten en artsen die zich richten op de behandeling van trauma, angst, depressie en andere psychische problemen. De polyvagaaltheorie beschrijft de biologische oorsprong van diverse vormen van sociaal gedrag, maar ook van emotionele stoornissen. Daarmee biedt de theorie een basis voor de verdere ontwikkeling van behandelingen van stress en trauma.

In dit boek worden om te beginnen de wetenschap en de wetenschappelijke cultuur besproken waarbinnen Porges de polyvagaaltheorie oorspronkelijk heeft ontwikkeld. In de vorm van uitgeschreven interviews worden vervolgens de polyvagaaltheorie en haar belangrijkste begrippen en concepten uitgelegd. Hierbij worden enkele praktische behandeltips uit de theorie gedestilleerd, wordt uitgelegd hoe die behandeltechnieken van invloed kunnen zijn op onze sociale betrokkenheid en veiligheid, en komen klinische voorbeelden aan bod met betrekking tot onder andere trauma en autisme.

‘Vaak realiseren we ons totaal niet hoeveel van de signalen die ons zenuwstelsel ontvangt verdedigingsreacties oproepen. Als we bij het vormgeven van onze omgeving rekening zouden houden met neurobiologische factoren, zouden wij leven, werken en spelen zonder voortdurend te worden blootgesteld aan die signalen. Als het lukt dit soort prikkels te verminderen, zal ons zenuwstelsel niet meer voortdurend hyperalert reageren alsof er continu roofdieren en andere bedreigingen op de loer liggen. (…) Met dit boek hoop ik duidelijk te maken dat een gevoel van veiligheid cruciaal is voor genezingsprocessen. Vanuit polyvagaal perspectief is een ontbrekend gevoel van veiligheid het onderliggende element bij uitstek dat via zowel biologische als gedragsmatige wegen leidt tot psychische aandoeningen en lichamelijke ziekten.’
– Stephen W. Porges

Prof. dr. Stephen W. Porges is onderscheiden als Distinguished University Scientist door de Indiana University, waar hij binnen het Kinsey Institute leidinggeeft aan het Trauma Research Center. Daarnaast leidt hij onderzoeken van de faculteit Psychiatrie aan de University of North Carolina en is hij onder meer emeritus professor in de psychiatrie aan de University of Illinois.